Bài thuốc trị sốt ở trẻ em trong mùa hè

Sốt là triệu chứng rất thường gặp ở trẻ em trong mùa hè. Có nhiều cách để trị sốt như uống thuốc, lau mát... Trong Đông y có nhiều vị thuốc và bài thuốc có tác dụng giảm sốt, trong đó có bài ''Hao cầm thanh đởm thang''.

1. Thành phần bài thuốc ''Hao cầm thanh đởm thang''

Bài thuốc Hao cầm thanh đởm thang có xuất xứ trong tác phẩm Trọng đính thông tục thương hàn luận của danh y Trương Trọng Cảnh.

Bài thuốc được cấu thành từ các vị thuốc sau đây để trị sốt cho trẻ:

Thanh hao 5 - 12g
Trúc nhự 8 - 12g
Xích phục linh 8 - 12g
Chỉ xác 6 - 8g
Trần bì 6 - 8g
Bán hạ chế 4 - 8g
Hoàng cầm 8 – 12g
Bích ngọc tán (được bào chế từ bột thạch cao, cam thảo, thanh đại) 8 - 12g

Cách dùng: Tất cả các vị sắc nước uống (bích ngọc tán bao).

photo-1688791337911 — Vị thuốc trúc nhự trong bài thuốc Hao cầm thanh đởm thang có tác dụng trị sốt.

2. Tác dụng của bài thuốc Hao cầm thanh đởm thang

Bài thuốc với tác dụng thanh đởm, lợi thấp, hòa vị, hóa đàm; chủ trị chứng thiếu dương thấp nhiệt kiêm đàm thấp, với các biểu hiện đặc trưng như lúc nóng lúc lạnh, lạnh ít nóng nhiều, ngực sườn chướng đau, miệng đắng, nôn ra nước chua đắng hoặc nước vàng dính, có khi nôn khan, lưỡi đỏ, rêu trắng nhớt, mạch hoạt sác hoặc huyền.

Tình trạng này thường do thấp nhiệt tà xâm nhập kinh thiếu dương làm rối loạn khí cơ của tam tiêu, nhiệt ở đởm gây ảnh hưởng đến chức năng của vị.

Tác dụng của bài thuốc trị sốt trên có thể được lý giải như sau:

Thanh hao vị đắng, tính hàn có tác dụng thanh nhiệt ở thiếu dương. Hoàng cầm vị đắng, tính hàn tả hỏa ở đởm kinh. Hai vị thuốc này đóng vai trò là chủ dược, cho tác dụng chính của bài thuốc trị sốt.
Trúc nhự giúp thanh nhiệt trừ phiền, hóa đàm, chống nôn.
Trần bì, bán hạ chế, chỉ xác hòa vị giáng nghịch, hóa thấp, trừ đàm.
Xích phục linh hợp với bích ngọc tán thanh nhiệt lợi thấp, đưa thấp tà đi xuống.

photo-1688791339088 — Vị thuốc hoàng cầm.

3. Bài thuốc trị sốt sử dụng trong trường hợp nào?

Bài thuốc ''Hao cầm thanh đởm thang'' thường được dùng trị viêm túi mật, trị sốt ở trẻ nhỏ vào mùa hè. Ngoài ra, các thầy thuốc y học cổ truyền cũng có thể sử dụng bài thuốc này để điều trị nhiễm trùng tiểu, viêm dạ dày, viêm phổi, sốt rét.

Chống chỉ định: Không dùng bài thuốc trên trị sốt cho những người bệnh có biểu hiện đàm thấp do dương hư.

Gia giảm

Trường hợp người bệnh nôn nhiều, gia tả kim hoàn (ngô thù du, hoàng liên) để thanh nhiệt trừ thấp, giảm ợ hơi, nôn mửa.
Trường hợp người bệnh có biểu hiện thấp nặng, gia thảo quả, bạch đậu khấu để hóa thấp.
Nếu có kèm chân tay nhức mỏi, gia tang chi, ich trí nhân, ty qua lạc để thanh nhiệt, lợi thấp thông lạc, giảm đau.
Nếu thấp nhiệt sinh vàng da, nhiệt nặng thấp nhẹ bỏ trần bì, bán hạ chế gia nhân trần cao để thanh nhiệt lợi thấp, trị vàng da.
Nếu người bệnh có biểu hiện hoa mắt, chóng mặt do đàm thấp tắc trở, gia thiên ma
Nếu người bệnh sốt nhiều, ngực sườn đau, gia bạc hà, cát căn, thương truật, hậu phác.