Nhận biết nguyên nhân và điều trị tắc tuyến lệ

Tắc tuyến lệ là bệnh về mắt thường gặp. Bệnh do nhiều nguyên nhân như nhiễm trùng hoặc viêm ở mắt, chấn thương, khối u….

Vậy dính phanh lưỡi là gì? Ảnh hưởng của nó tới việc phát âm của con trẻ? Lúc nào cần phải thực hiện phẫu thuật? Sau phẫu thuật cần làm gì?.... Bài viết dưới đây của TS Lê Duy - BV Nhi TW giúp bạn đọc phần nào hiểu thêm về bệnh này.

Dính thắng lưỡi là gì?

Dính thắng lưỡi (Tongue-tie/Ankyloglossia) hay còn gọi là dính phanh lưỡi/ngắn hãm lưỡi/dính lưỡi, đây là một bất thường về cấu trúc giải phẫu bẩm sinh, với tỷ lệ gặp ở nam và nữ là 3:1. Tỷ lệ mắc tật dính lưỡi ở trẻ sơ sinh là khoảng 5%; do thắng lưỡi (lớp màng mỏng niêm mạc dưới lưỡi) ngắn, quá dày hoặc dính quá chặt, làm hạn chế cử động bình thường của lưỡi.

Ảnh hưởng của dính thắng lưỡi đến trẻ?

• Ảnh hưởng tới vận động của lưỡi: làm hạn chế sự vận động của lưỡi, lưỡi không thể đưa lên trên chạm vào vòm miệng, sang hai bên chạm vào niêm mạc má.
• Ảnh hưởng đến bú mẹ: nếu trẻ bị dính thắng lưỡi trong giai đoạn bú mẹ sẽ dẫn đến tình trạng khó bú và gây đau núm vú cho mẹ. Trẻ bú bình rất chậm, thường cáu gắt, khóc vì không bú được gây tăng cân chậm hoặc không tăng cân.
• Ảnh hưởng đến sự nhai nuốt: phanh lưỡi ngắn làm cho lưỡi gặp khó khăn khi thực hiện các động tác co lên trên. Do đó cử động nhai nuốt của người bệnh có nhiều bất thường, dễ bị hở khớp cắn. Ngoài ra, chức năng đưa và nghiền thức ăn bị hạn chế, lưỡi có thể bị cắn phải khi ăn nhai.
• Ảnh hưởng tới chức năng phát âm: do vận động của lưỡi kém linh hoạt, khó khăn trong việc uốn cong hoặc đưa lưỡi ra phía trước nên ảnh hưởng đến chức năng phát âm. Người bệnh khó phát âm các âm quen thuộc như: t, l, ch, d, r ... Tuy nhiên mức độ ảnh hưởng còn phụ thuộc vào lứa tuổi.
• Ảnh hưởng lệch răng: trẻ bị dính thắng lưỡi trong giai đoạn mọc răng, có thể gây nghiêng răng cửa dưới hoặc có khe hở giữa 2 răng cửa hàm dưới… gây mất thẩm mỹ, ảnh hưởng đến hoạt động nhai nuốt và giọng nói.
• Ảnh hưởng tới nha chu: gây co kéo và dễ gây viêm, tụt lợi ở mặt trong răng của hàm dưới.

Làm thế nào để biết trẻ bị dính thắng lưỡi?

Bố mẹ có thể kiểm tra đơn giản tại nhà bằng cách cùng con ngồi trước gương và chơi trò thè lưỡi. Cho lưỡi thè dài ra tận cằm, cong lưỡi lên trên vòm môi trên, vòm lợi trong, sang trái, sang phải. Các dấu hiệu cần chú ý là:

• Thắng lưỡi của trẻ ngắn bất thường
• Lưỡi của con không thể di chuyển sang hai bên
• Không thể nâng lưỡi lên để có thể chạm vào hàm trên
• Khi bé khóc, đầu lưỡi thường có dạng chữ V
• Bé gặp khó khăn khi bú.

Khi có một trong các dấu hiệu trên, Bố mẹ nên cho trẻ đi khám tại chuyên khoa Răng-Hàm-Mặt.

Phân loại độ dính thắng lưỡi

Bảng phân độ của Kotlow (1999) như sau:

Độ I: Dính lưỡi nhẹ khi phần lưỡi di động từ 12 – 16mm

Độ II: Dính trung bình khi phần lưỡi di động từ 8 – 11mm

Độ III: Dính nặng khi phần lưỡi di động từ 3 – 7mm

Độ IV: Dính hoàn toàn khi phần lưỡi di động 0 - 4mm

Điều trị dính thắng lưỡi như thế nào?

• Luyện âm: Luyện phát âm đối với trường hợp dính độ 1 và độ 2. Nếu luyện âm không hiệu quả thì có thể xem xét khả năng phẫu thuật.
• Phẫu thuật tùy vào mức độ và sự ảnh hưởng đến chức năng có thể cần tiến hành phẫu thuật cắt thắng lưỡi. Dính thắng lưỡi độ 1,2 với dây thắng lưỡi mỏng thì phần đầu lưỡi sẽ dần dần tự tách ra trong năm đầu đời, do đó có thể theo dõi đến qua một tuổi. Với dính thắng lưỡi độ 3, 4 cần can thiệp phẫu thuật sớm, tuổi can thiệp tốt nhất khi trẻ khoảng 3 tháng tuổi.

Những lưu ý sau phẫu thuật

• Sau phẫu thuật, tại chỗ cắt dính lưỡi thường có vết màu trắng, đó là diễn biến bình thường sau mổ, các bậc cha mẹ không nên quá lo lắng, các hiện tượng này sẽ hết và vết tổn thương sẽ lành sau một vài ngày.
• Cần theo dõi chăm sóc trẻ, không cho trẻ ngậm hoặc cắn các vật cứng để tránh chảy máu, không cho trẻ sờ vào vùng phẫu thuật để tránh nhiễm trùng.
• Chế độ dinh dưỡng: Sau phẫu thuật 30 phút trẻ có thể uống sữa hoặc ăn thức ăn lỏng, mềm và nguội. Vệ sinh miệng sau ăn và tập vận động lưỡi. Cho trẻ uống nhiều nước để làm sạch miệng.
• Ở trẻ lớn: hướng dẫn trẻ vận động lưỡi ngay sau mổ, uốn lưỡi lên trên, thò lưỡi ra ngoài. Ở trẻ nhỏ: Vệ sinh dưới lưỡi, nâng lưỡi lên trên. Sau khi vết thương lành nên hướng dẫn trẻ thực hiện vận động lưỡi, giúp lưỡi di động tốt.

Trẻ thấp còi, cha mẹ có nên tự ý bổ sung hormone tăng trưởng?

Nhiều bậc cha mẹ khi phát hiện con mình thấp lùn hơn các bạn trong lớp đã vội vàng tìm mọi cách để phát triển chiều cao cho trẻ, trong đó có cả việc bổ sung hormone tăng trưởng.