Nên và không nên khi trẻ bị ho

Khi thời tiết giao mùa, bé thường bị ho, sổ mũi… Làm thế nào để trẻ nhanh bình phục, dứt cơn ho để vui chơi bình thường?

Nguyên nhân nào gây ho kéo dài?

Có thể tóm gọn trong 2 nhóm nguyên nhân lớn:

Ho do có bệnh thực sự

Trong nhóm này ta lại chia ra 2 nhóm:

- Nguyên nhân tại phổi: Suyễn, lao phổi, viêm phổi (nhất là nhóm viêm phổi do vi khuẩn không điển hình), dị vật bỏ quên…

- Nhóm nguyên nhân ngoài phổi: Có dịch chảy từ đường hô hấp trên xuống (hội chứng chảy mũi sau ) gồm: Viêm mũi dị ứng, viêm hệ thống xoang sau, viêm V.A xuất tiết dịch.

Có dịch trào từ dưới lên: bệnh trào ngược dạ dày thực quản

Bệnh tim bẩm sinh có ứ huyết phổi.

Ho do tâm lý

Trong chứng này trẻ chỉ ho khi thức. Không ho khi ngủ.

Đa số các trường hợp ho kéo dài gặp ở trẻ nhỏ (2-3 tuổi). Khoảng 5-10% học sinh cấp 1 (6-11 tuổi) có tình trạng ho kéo dài.

Đây là một vấn đề thật sự đáng lưu ý do mức độ ảnh hưởng của nó với chính bản thân trẻ và cha mẹ. Ho kéo dài còn là nguyên nhân khiến trẻ phải thường xuyên đi khám bệnh.

Ho kéo dài còn ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống của trẻ: làm trẻ ngủ không yên, thức giấc về đêm, stress, cảm thấy lo lắng, buồn rầu, học tập giảm sút.

Phân biệt ho kéo dài và ho liên tiếp do cảm

Ở trẻ em, nhiều đợt bệnh cảm liên tiếp nhau có thể dẫn tới triệu chứng ho dai dẳng mà chúng ta có thể nhầm lẫn với ho kéo dài.

Một đợt bệnh cảm thường trẻ có thể ho trung bình 2 tuần thậm chí 3 tuần mới hết. Nếu 1 tháng trẻ bị cảm 2 đợt, nhất là trẻ mới đi mẫu giáo hay vào mùa cuối năm thì dường như nguyên cả tháng trẻ đều có ho.

Vậy làm sao phân biệt?

Với ho kéo dài (1 đợt bệnh) suốt 4 tuần lễ trẻ ho một cách hằng định hoặc tăng dần lên. Nghĩa là ngày nào trẻ cũng ho như nhau hoặc ngày càng tăng dần chứ không có ngày nào thuyên giảm hay ngưng ho cả.

Ngược lại, nếu quan sát thấy trẻ ho 1-2 tuần sau đó có vẻ đang giảm thì lại bị sổ mũi ra, ấm nhẹ và ho tăng lên thì đó là trẻ bị một đợt cảm mới. Đợt cũ chưa khỏi đợt mới lại chồng lên.

Điều trị ho kéo dài như thế nào?

Ho chỉ là triệu chứng của bệnh. Phải tìm ra nguyên nhân gây ho để điều trị chứ không phải là dùng thuốc giảm ho. Nếu bạn dùng thuốc giảm ho trong ho kéo dài tình trạng sẽ trở nên tồi tệ hơn, vì bệnh nền của trẻ không được giải quyết sẽ ngày càng nặng lên.

Bác sĩ có thể khảo sát từng bước hoặc làm luôn một lần tất cả các khảo sát để truy tìm ra nguyên nhân của bệnh. Các khảo sát bao gồm:

- Xét nghiệm máu.

- Nội soi tai mũi họng.

- Chụp X-quang phổi.

- Đo chức năng hô hấp.

Trong trường hợp không may mắn, tất cả các khảo sát trên đều không tìm ra nguyên nhân bệnh bác sĩ buộc lòng phải điều trị thử. Có thể điều trị đồng loạt các chứng bệnh thường gặp gây ho kéo dài hoặc điều trị từng bệnh một. Mỗi kiểu điều trị lại có ưu/nhược điểm khác nhau. 4 bệnh thường gặp gây ho kéo dài ở thường gặp gồm:

- Suyễn.

- Viêm mũi xoang.

- Trào ngược.

- Viêm phổi không điển hình.

Có nên tự cho trẻ dùng thuốc ho?

Trước hết cần nhấn mạnh: Điều quan trọng đối với ho kéo dài là phải tìm được nguyên nhân và điều trị thích hợp, hơn là lạm dụng các thuốc ức chế ho.

Riêng về việc sử dụng thuốc ho, cần lưu ý: ho là phản xạ có lợi để bảo vệ đường thở được thông thoáng, giúp trẻ hít thở dễ dàng. Vì vậy, các bậc cha mẹ không nên quá lo lắng và tìm đủ mọi cách để kìm hãm phản xạ có lợi này.

Chỉ nên cho trẻ dùng thuốc ho khi:

Trẻ ho quá nhiều làm trẻ khó chịu hay gây ra hậu quả xấu: trẻ đau ngực, đau họng, mất ngủ, nôn ói…

Trẻ không có dấu hiệu cảnh báo đã nêu trên

Khi trẻ không có các dấu hiệu gợi ý bệnh lý cụ thể nào, Xquang phổi và hô hấp ký bình thường (thường được gọi là ho không đặc hiệu).

Có thể cho trẻ sử dụng một số bài thuốc trị ho dân gian an toàn: tần dầy lá, tắc (quất) chưng đường, hoa hồng bạch, mật ong, gừng, nước trà ấm - loãng,…

Nếu cần sử dụng thuốc ho cần lưu ý như sau:

Chỉ nên dùng thuốc ho phù hợp với lứa tuổi và phù hợp với tính chất ho của trẻ.

Nên cho trẻ dùng các loại thuốc ho an toàn có nguồn gốc từ thảo dược.

Không nên dùng các loại thuốc ho dành cho người lớn chia nhỏ cho trẻ uống do có thể có tác dụng phụ, độc tính. Thật vậy, một số loại thuốc ho mạnh, hiệu quả dùng cho người lớn có chứa dẫn xuất á phiện có thể làm trẻ nhỏ ngộ độc thậm chí tử vong.

Các loại thuốc ho chứa antihistamine (chlorpheniramine, dexchlorpheniramine, alimemazine,…) chỉ nên dùng khi trẻ ho khan và đúng chỉ định theo lứa tuổi.

Khi trẻ ho có đờm không nên dùng các loại thuốc ức chế ho (thường chứa antihistamine hay dextromethorphan) mà nên dùng các thuốc giúp long đàm, giúp ho hiệu quả.

Bệnh hen suyễn ở trẻ em

Hen phế quản (suyễn) là một vấn đề cần được quan tâm đúng mức. Đây chính là bệnh hô hấp mãn tính thường gặp nhất ở trẻ em.